Foaropwurd
Fers2 nû. 5.8, 21 april 2019
Kris Callens & de kulturele haadstêdfonteinen
Keapje se dan, man! tochten wy fan Fers2. De minister fan Kultuer, dy mei dy joviale krullebol, stoart úteinlik wer jild yn it (lege) nasjonaal oankeapfûns en trúnt it Mondriaanfûns oan en help by oankeap fan “wichtige objekten foar de regio”—so what’s the problem dude? Wol dalik nei de brânbrief fan de 10fonteinenkommisjes twitterje fan
Structureel beheer door @LF2028, een tijdelijke organisatie zonder kennis van beeldende kunst? Terwijl de productieleider van @11Fountains nu in dienst is van het @FriesMuseum. Wij kunnen kwaliteit borgen. Als we die rol (en middelen) mogen hebben.@kriscallens, ‘Structureel …’, Twitter, 9 april 2019, twitter.com/kriscallens?lang=en, krigen 16 april 2019.
en tout kultuerpolityk Fryslân al bliid en pff dêr binne wy moai fan ôf, en dan neat mear hearre litte? Is der dan wat mei de fonteinen?
Ja. It binne net de populêrste objekten. Faaks is it Fries Museumdirekteur Callens al twitterjend yn ’t sin sketten dat de stifting kulturele haadstêd mei syn ûndemokratyske domdryste oerrindersmacht oer alle Friezen hinne wâde? Ein febrewaris 2017, bygelyks, konfrontearren Kitty Postma fan de Warkumer fonteinekommisje en kulturele haadstêdfonteindiktator Anna Tilroe tegearre de Warkumers mei in fait accompli en dy fielden har, net hiel ûnferwacht, net earnst nommen.
[Z]ij zijn van mening dat de fonteincommissie noch Tilroe tegenspraak duldt. Het lijkt erop dat genoemd ontwerp zonder overleg al is goedgekeurd en het er, ten koste van alles, moet komen! Op de vraag, die meerdere keren wordt gesteld zowel aan de fonteincommissie als aan Tilroe, of het ook mogelijk is om voor een ander ontwerp te gaan, komt geen antwoord. Kortom, “het wordt ons door de strot geduwd” is een veelgehoorde opmerking. De beslissing is al genomen.Ineke Mulder-Grasman, ‘Storm van kritiek op fontein Workum’, Workum.nl, 24 febrewaris 2017, www.workum.nl/m/home/nieuws/5149, krigen 9 april 2019.
Faaks, dêrfoaroer, is it fonteinferset al folslein út it kollektyf ûnthâld weisipere. Farsker yn it omtinken leit dat de fonteinen administratyf net klear binne.
Doe’t de provinsje yn maaie 2017 de fonteinen oernaam fan de kulturele haadstêd, brocht de provinsje it fonteinebudzjet út de Blokhúspoarte werom fan 6,6 miljoen nei 5,6 miljoen en makke de begrutting op papier lyk mei 1,0 miljoen sponsorynkomsten. Politike trúk: sjoch ús ris gjin jild yn it wetter smiten, boarger! Fan dat sponsormiljoen kaam 761.947 net. Dêroer hat de provinsje, op 12 febrewaris lêstlyn, sein fan ús fersin, wy betelje it sponsortekoart. Mar ek binne de fonteinkosten hast in heal miljoen heger útfallen as begrutte. Dat betellet de provinsje net. Want dy hat de fonteinen oan de fonteingemeenten jûn—mei dat gat fan 487.661 derby.Deputearre Steaten fan Fryslân, Brief oan Steateleden: Afronding project 11fountains, Provinsje Fryslân, 12 febrewaris 2019, 2, sudwestfryslan.nl/wp-content/uploads/2019/02/Brief-provinciale-staten-overicht-kosten-en-effecten-van-de-fonteinen.pdf, krigen 9 april 2019.
Dat wêr wachte de man op? De hiele hap dalik opkeapje mei de skulden en al is hartstikke tûk: de gemeenten kinne har boarger ûnmooglik in debet opkringe foar in objekt dêr’t dy oan it ein ta tsjin fochten hat. Faaks hie Kris Callens it drok mei direkteurjen en fergeat er syn bûtenkânske?
Krektlyn waard de saak akút mei it boppeneamde brânbrief. De fonteinkommisjes skriuwe deryn dat in jier nei de iepening guon fonteinen gjin ynformaasjebuordsjes hawwe, mei guon binne se noch oan it wurk of moatte se noch bebuordzje—gjin buordsjes, tochten wy, is dat no in halssaak? o heden ja; wy komme der aanst op werom—en doel, marketingplan en lange termynfisy ûntbrekke. Sa’t Kitty Postma seit: “We weten niets, weten niet aan wie we vragen moeten stellen en wat de plannen zijn.” Se seit der net by wêrom’t se net tidich oan Tilroe frege hat oft de kulturele haadstêd/
Se dogge just wol wat, sprekt âldsjoernalist-no-glêdprater by de kultuerpromoasjestifting LF2028 Radboud Droog har tsjin. “We zijn nu druk met inspiratiesessies en hopen in de tweede helft van dit jaar een marketingplan te hebben.”Patrick van ’t Haar, ‘Grote zorgen om toekomst van 11Fountains’, Leeuwarder Courant, 9 april 2019, https://www.lc.nl/friesland/Grote-zorgen-om-toekomst-van-11Fountains-24346122.html, krigen 9 april 2019. De ynspiraasjesessys stean ek op ’e fonteinewebside.‘Kletterdei2019’, 11f, g.d., 11fountains.nl/events/kletterdei/, krigen 9 april 2019. Mar marketing net. En “Wy … hoopje” is ôfpoeierjaansk foar ‘gjin inkelde prioriteit en no opmiterje’. Dêrom stelt steatelid Marijke Roskam fan de PvdA in dei nei Callens syn tweet, ek al seit de provinsje dat de ferantwurdlikens by de gemeenten leit, skriftlike fragen oan de deputearre fan kultuer. “Als PvdA vinden wij 11Fountains erg waardevol. Wij geloven in de kansen van de 11 fonteinen in de elf steden”, dus: “Wat vindt u van het voorstel van de heer Callens om 11Fountains onder te brengen bij het Fries Museum?”
PvdA wol Callens de fonteinen wol ta ha, LF2028 wol der fral gjin gedoente mei ha, de provinsje wol de ferantwurdlikens net langer drage en de gemeentes ferkeapje de fonteinen mei leafde foar de symboalyske 1 euro. Wêrom keapet Callens har dan net?
Mei it net? Bedoelt er mei “As wy dy rol (en middels) hawwe meie” dat tusken tweet en died wetten yn wei stean? Leauwe wy neat fan. De ynternasjonale mienskip definiearret in museum as:
a non-profit, permanent institution in the service of society and its development, open to the public, which acquires, conserves, researches, communicates and exhibits the tangible and intangible heritage of humanity and its environment for the purposes of education, study and enjoyment.International Council of Museums, ‘ICOM Statuses adopted by the 22nd General Assembly’, ICOM, Wenen, Eastenryk, 24 augustus 2007, Kêst 3, Seksje 1. Museum, icom.museum/en/activities/standards-guidelines/museum-definition/, krigen 16 april 2019.
Yn tsjinst fan de maatskippij erfskip oankeapje, bewarje en sjen litte: dat docht in museum. De fonteinen, seit Callens, binne knipt foar syn museum. Want se hawwe de kulturele haadstêdproduksjelieder fan de fonteinen, Irene Kromhout, no yn tsjinst by it Fries Museum. Hja kin
ervoor zorgen dat ze het blijven doen en de artistieke uitgangspunten ervan respecteren. Zorgen dat de informatie erbij staat, dat het gras eromheen een beetje deftig is.Asing Walthaus, ‘Directeur Kris Callens weet het wel: ‘Breng 11Fountains onder bij het Fries Museum’ ’, Leeuwarder Courant, 10 april 2019, www.lc.nl/friesland/Directeur-Kris-Callens-weet-het-wel-Breng-11Fountains-onder-bij-het-Fries-Museum-24350201.html, krigen 10 april 2019.
No prachtich, mei de “rol” is neat mis. Is dan it knyppunt: “(de middels) hawwe meie”? Fersekering, ûnderhâld en reparaasje fan in trochsneed parkfontein kostje al faak folle mear as dat in lokale oerheid betelje kin. Heakje dêroan ta dat de ekonomyske groei fan Fryslân ôffalt njonken de rest fan Nederlân. Yn dy net-fitale provinsje stiet in provinsjemuseum, dêr’t de takomst yn ’t generaal roaskleuriger fan skildere wurdt as dat dy is. Want it polityk-maatskiplike hammerjen op besikerssifers, rendemint en grutte útstallingen giet ta skea fan it behearen en behâld fan ’e kolleksjes. In stikmannich grutte súksesfolle musea rêde har wol. Mar by de lytsere driicht slûkjend ferfal, sei de Raad voor Cultuur ferline jier.Raad voor Cultuur, ‘Kleine en middelgrote musea in nood’, Cultuur, 19 april 2018, www.cultuur.nl/adviezen/erfgoed/raad-voor-cultuur-kleine-en-middelgrote-musea-in-nood/item3840, krigen 16 april 2019. Ek Callens kombinearret ‘blockbusters’ mei in minuskule ûnderhâldstaak. Want in útstalling meitsje is gâns dreger as in jierren lyn produsearre útstalling inkeld ûnderhâlde, seit er.
[N]u moeten we blijven zorgen dat alles het doet, het licht en de koptelefoons werken, dat er genoeg informatiebladen zijn. Als je dat niet doet, gaat het rafelen. En als iets rafelt, wordt het uit elkaar geplukt.Asing Walthaus, ‘Directeur Kris Callens weet het wel: ‘Breng 11Fountains onder bij het Fries Museum’ ’, Leeuwarder Courant, 10 april 2019, www.lc.nl/friesland/Directeur-Kris-Callens-weet-het-wel-Breng-11Fountains-onder-bij-het-Fries-Museum-24350201.html, krigen 10 april 2019.
Callens wol dêrom de fonteinen dwaan, mits der antyraffeljild meikomt. Dat liket bêst. De Raad voor Cultuur wol dat, yn it nasjonaal belang, ek de legere oerheden it behear & behâld fan gemeentlike en provinsjale kolleksjes langjierrich boargje. Mar Callens seurt al hiel lang om jild fan ’e provinsje. In healjier lyn woe er tegearre mei de kultueredukaasjestifting Keunstwurk 5 miljoen it jier foar it ferfolch fan de kulturele haadstêd—wat dat ek wêze mocht. Twa dagen nei de brânbrief skroeve Keunstwurk it jierbedrach op nei 16 miljoen. Callens freget no de oerheden “middels” foar behear fan de fonteinen dêr’t elkenien graach fan ôf wol. Faaks wol Callens de fonteinen ek bêst hawwe, want de grutte nammen meitsje dy grif ta in solide oanwinst foar syn museum en der is wer oerheidsstipe foar keunstoankeap. Mar, as er keapet lûkt de provinsje, mei de nije stifting LF2028 gesellich op ’e skerte, sûnder mis de hannen hielendal fan de fonteinen ôf. Want dat besykje se no ek. En dêrom, bêste lêzer, docht Callens net langer in berop op de oerheid as bernhertige kultuermesenas, mar stelt er him op as in ûndernimmer dy’t in taak útfiert foar de oerheid tsjin in op syn minst kostedekkend honorarium.
Is dat snoad, in museum dy’t in ûndernimming is? Ja want in museum mei wol winst meitsje, salang’t dat mar yn it bedriuw weromfloeit—mar nee. It meast rendabel soe ommers wêze om de hiele kolleksje dalik út te ferkeapjen. Mar dat mei no krekt net út reden fan de maatskiplike taak fan museums om erfskip te behearen en behâlden. Ek mei kultureel ûndernimmerskip gjin ferfanging wurde fan subsydzje, om de praktyske reden dat it omtinken net nei it bedriuwslibben gean moat, mar nei bewarjen en ynspirearjen.Karen de Meester, ‘Een balanceeract: Cultureel ondernemen voor musea’, Cultuur+Ondernemen, g.d., www.cultuur-ondernemen.nl/cultureel-ondernemen-voor-musea-een-balanceeract, krigen 16 april 2019. Dêrom seit de Raad voor Cultuur tsjin de oerheden: “Neem verantwoordelijkheid voor collecties die verweesd dreigen te raken”, en tsjin de museumsektor: “Zorg voor een evenwichtige taakverdeling tussen beheer en behoud enerzijds en publiekstaken anderzijds.”Raad voor Cultuur, ‘Sectoradvies musea: In wankel evenwicht’, Cultuur, 19 april 2018, 66 www.cultuur.nl/upload/documents/adviezen/Sectoradvies-Musea.pdf, krigen 16 april 2019. In stik ûnferbidliker is it ynhâldlike argumint tsjin kultureel ûndernimmerskip fan museums:
Culture and heritage belong to everyone and access to it in all its forms – tangible and intangible – is a human right. …Governments are the prime patrons of our human and natural heritage in many countries but they do not own it: it is owned by the people – all of us.International Council of Museums (ICOM), ‘Strategic plan 2016-2022’, ICOM, 4, icom.museum/wp-content/uploads/2018/06/ICOM_STRATEGIC_PLAN_2016-2022_ENG.pdf, krigen 16 april 2019.
Neffens Unesco, dus neffens de ynternasjonale morele mienskip, kinne museums net winst meitsje op dingen dy’t hielendal net fan har binne. Punt.
Mar fansels dogge se dat dochs! Der is al desennialang in sterke lobby fan kultuerbedriuwen foar kultureel ûndernimmerskip. De machstferskowing fan oerheidslate en -beskerme keunsten nei troch de yndustry kontrolearre kultuer hat ek in opnij hjfkjen feroarsake fan de manier sa’t bedriuwen har rol yn de maatskippij besjogge. It âlde tinken dat it bedriuwslibben in boargerplicht hie is ferfongen troch it idee dat oerheden en it publyk losrinnend wyld binne foar eigen belangen. It wêzentlike probleem is net Callens en net de fonteinen en sels net Tilroe: it is it neoliberalisme.
Wy libje al desennialang yn in troch de merk oandreaune wrâld dêr’t wy mikke op it sublime, keunst fan ambacht skieden hawwe en keunst ûnderbrocht hawwe yn ús brea-en-sirkusekonomy. Kaartferkeap en publyksgroei hawwe wy ta in fetish makke, as it ultime teken fan súkses. Dus kompetysje is it alfa + omega, om in “wereldtop waarvoor iedereen vanaf Schiphol de rechtstreekse trein naar Leeuwarden neemt”, sa’t Callens loftfytst yn in praatsje dêr’t keunstners net yn foar komme, lit stean it wolwêzen fan de keunstner.Rianne Kramer, ‘Lees hier de Magister Alvinuslezing: Directeur Fries Museum Kris Callens pleit voor een nieuw icoon voor Fryslân’, Friesch Dagblad, 27 maart 2019, frieschdagblad.nl/2019/3/27/lees-hier-de-magister-alvinuslezing-directeur-fries-museum-kris-callens-pleit-voor-een-nieuw-icoon-voor-fryslan, krigen 16 april 2019. Wilens is de ideology fan winner take all ferynderlikt: wy tinke dat der ûnûntkomber winners en ferliezers binne en dat de toernoai-opfetting fan keunst earlik is, om’t de bêste wint. “But it is also extremely wasteful”, seit de topekonoom Samuel Bowles.
Because for everybody who invested in trying to win the prize, only one person won and the rest of us waisted our money. So the idea of organizing an economy as if it was a tournament is not very attractive … to people, because it often is associated with extraordinary high levels of inequality.Inequality Bites, ‘Samuel Bowles: The winner take all scenario’, Youtube, 22 novimber 2013, 0:40-1:04, www.youtube.com/watch?v=YiB7GKf7QwY, krigen 16 april 2019.
Likegoed wolle de pear private sponsors dy’t wol betelle hawwe foar de fonteinen dat har namme goed op it buordsje stiet. Gjin buordsje mei in logo!—wy snappe it: dat wurdt rúzje. Dat is reden foar in brânbrief op poaten. Bedriuwssponsorjen kaam op oan it ein fan tweintichste ieu, mei as doel in ‘ferljocht’ bedriuwsimago, sa Jim McGuigan it neamt. De bedriuwsbemuoienis skoep in hiel oar museummiljeu. In museumkurator of -manager ûntkomt der net mear oan om him tusken it bedriuwestablishment sjen te litten—Callens is út soarte bestjoerslid fan de Club Diplomatique Fryslân, in karkorps fan ‘top’-ûndernimmers—en wat foar har te dwaan. Under de neoliberalisearring is de groei fan keunstfûnsen dy’t ynvestearjen yn keunst bemaklikje krekt itselde organisearre as ynvestearjen hokker commodity ek.Jim McGuigan, Neoliberal culture (New York 2016) 68-69. De bedoane sponsors fiele har grif better thús by museums dy’t stadich oergien binne fan folslein iepenbiere nei as it efkes kin private stipe, as by in oerheid tsjin syn aard yn private sponsorring freget—wat dan ek mislearre.
It merkrjochte mainstreamtinken hjoeddedei is dat subsydzjes keunst foar rike minsken meitsje.
Veel gesubsidieerde kunst staat tegenwoordig volstrekt buiten de maatschappij en wordt in stand gehouden door en voor een selecte groep. De gemiddelde Nederlander gaat niet of zeer zelden naar een museum of toneel.Haye van der Heyden, ‘De cultuursector heeft het terecht zwaar: Minder subsidie is een oplossing’, The Post Online, 22 jannewaris 2016, politiek.tpo.nl/column/de-cultuursector-heeft-het-terecht-zwaar/, krigen 16 april 2019.
“We worden ondermijnd door … de mensen die onze kunstsubsidies ontvangen,” sei Thierry Baudet yn syn oerwinningspraatsje yn Zeist. Mar krekt oarsom binne, nei besuniging op besuniging yn de keunstsektor, de keunstynstellingen ôfhinklik fan de lumen fan de rike partikuliere partijen. Dat betsjut dat keunstorganisaasjes hieltyd mear twongen binne om dat sjen te litten en te fersprieden dat akseptabel is foar dy rike partijen, lykas de ING-bank en it Leeuwarder Ondernemersfonds. Dat betsjut: leaver gjin út alle gatten read lekkende frou as fontein, jakkes.
There is a chilling effect, wherein artists and organization are unable to freely produce content or ideas that may perhaps challenge capitalist structures, for fear of alienating their wealthy patrons. This points towards a future where art and cultural production will have to toe a narrow set of ideologies: propaganda of the free market.
Starting to see the irony? It’s not government funded art that begets “elitism” in the art world. Rather it’s privatized funding. Without public funding, nonprofits will essentially have to parrot the ideology of their donors.Hannah Nussbaum, ‘What does a privatized art world look like?’, Format, 24 maart 2017, www.format.com/magazine/news/art/nea-arts-budget-privatization, krigen 16 april 2019.
Is dat wat Callens proaktyf docht? Of, wannear hat Callens him earder mei de alve fonteinen ynlitten? Nea. Never. Sels gjin tweetsje, foar dy fan 9 april. Wol krige er ferline jier de protestfontein, Pauperfontein, fergees oanbean.
Mar direkteur Kris Callens fertelde dat er dêr gjin romte foar hie. Miskien dat de fontein in moai plakje krije koe by de Zwarte Cross, reagearre er. Witst wol, dat muzykfestival annex motorcross yn Lichtenvoorde.Gerbrich van der Meer, ‘Voorbij LF2018 en de Pauperfontein; verder bouwen aan gebaande wegen’, Friesch Dagblad, 19 desimber 2018, frieschdagblad.nl/2018/12/19/voorbij-lf2018-en-de-pauperfontein-verder-bouwen-aan-gebaande-wegen, krigen 16 april 2019.
Dat Callens tinkt oan in festival, de kultuer-commodity fan it neoliberalisme by útstek—120 euro it kaartsje—is like karakteristyk foar de hegemony as syn ferwizen nei ‘romte’. It konsumintisme fan dizze tiid sit net yn de produkten, mar yn de ûnderfining. Tagelyk bart it oanmeitsjen fan gefoel net mear yn ’e holle fan de konsumint, mar yn de omkriten dêr’t er tahâldt, seit kurator/kritikus Nato Thompson. Yn winkelomkriten lykas Ikea, de Apple Store en Starbucks is de romte folslein ensênearre om in mindset te kweekjen foar it binnenheljen fan winst. De útjouwer fan Culture as weapon seit:
The production of culture was once the domain of artists, but beginning in the early 1900s, the emerging fields of public relations, advertising, and marketing transformed the way the powerful communicate with the rest of us. A century later, the tools are more sophisticated than ever, the onslaught more relentless.‘Culture as weapon’, Melville House, g.d., www.mhpbooks.com/books/culture-as-weapon/, krigen 16 april 2019.
Wis, tink oan de manier hoe’t sentimint kweke wurdt yn Fryslân: fia design, plaatsjes, ferhalefertellerij en net te ferjitten de typysk melodramatyske—en dus yn ’e neoliberale wedstriid om publyk priiswinnende—blockbusters fan Callens, mei Tadema, Mata, Saskia. Mar, seit Thompson, ynstituten brûke keunst en kultuer net allinne om de omset feilich te stellen; se dogge dat ek om krityk de kop yn te drukken.Nato Thompson, Culture as weapon: The art of influence in everyday life (New York 2018). Voilà de fonteinen.
Nettsjinsteande dat en ek al ha wy fan Callens nea kommer oer demokrasy of sosjale earlikens fernommen, wolle wy witte: helpt syn neoliberale outlook de wrâld. Professor teater en performance Jen Harvie sjocht nei it effekt fan engazjearrre keunst—dus net nei keunst mei suver artistike output, mar nei mienskipsprojekten dêr’t de fonteinen ûnder falle moatte soene (jo binne mei Tilroe samar troch de helptiidwurden hinne)—op de partisipaasje fan de minsken.
I argue that, because the ‘artepreneur’ works privately for her own advantage, she models neoliberalism, the contemporary form of economic practice that privileges the ‘liberty’ of individuals to trade as they please and, in so doing, promotes private enterprise within apparently ‘free’ or ‘open’ markets over publicly regulated economies.Jen Harvie, ‘The ‘Artrepreneur’: Artists and Entrepreneurialism’, yn Fair play - art, performance and neoliberalism (Basingstoke 2013) 62-107, 63.
Dat is hege kwaliteit fan partisipaasje, soene jo konkludearje kinne, want de agency en de beslissingsmacht oer it wurk leit kreas by de mienskipskeunstners. Mar it is net sa. De radikale omfoarming fan wat in keunster heart te wêzen bringt “the value of being an artist at serious ideological risk.”Jen Harvie, ‘The ‘Artrepreneur’: Artists and Entrepreneurialism’, yn Fair play - art, performance and neoliberalism (Basingstoke 2013) 62-107, 62. Harvie seit dat keunstners yn de nije subjektiviteit fan artrepreneur bedarje troch in sosjopolitike en ekonomyske oanpassing fan taseine stimulânsen, sûnder dat se wat te kiezen hiene. Keunstners sels sizze dat faak. As ynlieder op it AmericanaFest 2016 in Nashville sei T Bone Burnett:
We live in a time in which artists are being stampeded from one bad deal to another worse deal. No one asks the artists. We are told to get good at marketing. I have to say—and I think I probably speak for every musician here—that I didn’t start playing music because I sought, or thought it would lead to, a career in marketing.Holger Schwetter, ‘From record contract to artrepreneur? Musicians’ self-management and the changing illusio in the music market’, Kritika Kultura 32 (2018) 183-207, 197, doi.org/10.13185/2983.
Behalven dat it toernoai partisipaasjeûntmoedigjend is en talintfergriemend, sa’t Bowles seit, wurdt wa’t oerlibbet op de merk net beskaat troch artistikere keunst, mar troch cherry picking. Yn it provincial pride-ramt is dat noch mear sa, om’t lokale ‘identeits’-belangen—noch sa’n hobbelhynder fan Callens—swier weagje. De izeren-objektlasser Ids Willemsma is fan ’e wike binnenhelle as in popsjonger, wylst er inkeld keunstambachtskoalle dien hat en by tekoart oan artistike foarming nea bûten de provinsje arbeide en nul prizen wûn. De oerheid promoatet dy keunstners, as ûndernimmende keunstners. Sokke promoasje, seit Harvie, fersterket it ideaal fan de selsferwerklikjende keunstner en ûnderdrukt it tinken dat de maatskippij ús stypje moat, oftewol dat in sosjaal wolfeartstelsel nedich is. De keunstner dy’t de ûndernimmerssubjektiviteit ferynderlikt kin boppedat net langer kritysk wurkje oangeande de kommersjalisearring fan kultuer: de fonteinen binne kritykleas as fabryksbôle. Sa’n oerheid draacht by oan in keunstnermoraal fan jins eigen rykdom realisearje en jin net bekroadzje oer wiere ferdieling fan macht of demokratyske sosjale partisipaasje.QMUL School of English and Drama, ‘Jen Harvie on ‘Fair Play’ (2013)’, Vimeo, 2013, vimeo.com/86982570, krigen 16 april 2019.
Kreative yndustryen, dêr’t Callens in foarfjochter fan is, sprekke har derfoar út om stêden foar har iepen te stellen, yn ruil foar ekonomyske groei—de relaasje tusken kulturele / kreative yndustry en wolfeart fan de regio is noch jimmer ûnbewiisd, mar goed. Der is oertsjûgjende stipe foar dat it beklamjen fan stêden as kreative romtes lykop giet mei in foarkar foar middenklasse beropskrêften, ynstee fan krêften út de arbeidersklasse, en dus meihelpt oan de gentrifikaasje fan (binnen)stêden. Wichtige opjeiers fan de wenkosten, sadat de lege klasse de (binnen)stêd ferlitte moat, binne de pop-up art events. Troch de kulturele haadstêd ferlear de Blokhúspoarte syn funksje as ‘briedplak’ en dêrmei gie de partisipaasjekwaliteit fan keunstners en publyk steil omdel: de wyk is net mear te beteljen. Om it ferlies goed te praten sei de kulturele haadstêdorganisaasje, “Festivals kunnen ook als broedplaatsen gezien worden”,Leeuwarden-Fryslân 2018, ‘2-Meting monitoring & evaluatie’, jannewaris 2018, etfi (European Tourism Future Institute), g.d., 52, www.etfi.nl/sites/default/files/attachments/2-meting_monitoring_evaluatie_lf2018_0.pdf, krigen 16 april 2019. mar Ljouwert hâldt syn oerbleaune briedplakken as pop-ups yn leechsteande pânen.
As se wat wolle, is de hjoeddeiske polityk, dan sykje de keunstners mar bedriuwsfilantropy. Filantropy soe leafde foar it minskdom wêze moatte, privee-inisjativen foar it iepenbiere wolwêzen, seit Harvie, mar kin ek opfette wurde as ferminderjen fan steatsstipe foar de keunst en dêrom as ferminderjen fan watfoar keunst makke wurde kin. Fonteinen kinne makke wurde, dy’t net ien ha wol. Sels Callens winlik net.