Mienskar: Sonnetten, ut it skift ‘Reatille’
Blomstrjitte
Men soe in ekspresjonist, in fauvist wêze wolle,
wurkjend yn syn earste blauwe perioade,
mei in toets, op foarbyld fan âlden stuolle,
mar men is dichter – fan in fersifere koade.
Men hat âlde minsken yn wurden bewuolle,
hjittend fan opa en oma neffens de moade,
mar pake en beppe noch yn ’e holle;
ranjeskinkster, timmerman fan kroade.
De kantriden tsjillen fan it ûnthâld
stuiterje de Blomstrjitte del fan har wrâld,
Eeltsje bakker foarby, en âlde Jabiks Jantsje –
Do bist dat fleurich mantsje,
dy bûke, blûn mei pearse plakken.
Wa kleuret dyn ferskiere flakken?
Binnenpaad
Wer hâld ik Heechhouts lining beet,
sjuch it binnenpaad nei it Romeinske Ryk,
’t blauwe streamke, rinnend troch it weet,
delbochtsjend nei de grutte dyk.
Ferware asfalt prottet ta de kanten út,
en tikselblêd, ûnkrûd en rûkersguod
sizze soen foar ’t skulpepaden einbeslút:
Rome is te fier fuort.
Myn fyts foel yn ’e griene reiden,
en as súdwyn waaide ’k oer de weiden
hea – dy’t, falsk twongen ta in tribút,
de memmeterp ferlear oan in bargesnút.
Oan it jongespaad komt fuort gjin ein.
Wa wol ’t net ôflizze? Wa hat it oait lein?
Mûntsjeleane
Ienkear yn ’t jier, as ’t ljochtmoanne is,
dan komme de mûntsen, safolle is wis,
yn it ta de nacht út fan ’e grutte misse –
de tsjerke kin in biskop risse.
Se komme foaroer bûgd en se rinne te foet
it lân oer, sûnder gloede, ek alle tsjoed
derút rânsele troch de froeden;
bemant’le binn’ har de groeden.
Op ’e weromreis kom ik se op ’e nij foarby:
dronken folk no, mar fol earbied foar my,
om’t ik mei myn ûnbedreaune hannen
in dyk nei see ta lein ha troch de lannen.
Sadat se net gean – gjin gekoanstekken –
yn ’e freze mear as in eed te brekken.
Mienskar: Sonnetten, ut it skift ‘De lêzing’
Fortuna
Doarp, dij binn’ swierrichheden brocht
yn romtes dêr’t wy stikten fan it gnizen.
It blommepún, dêr’t de hjerst om socht.
Beskikber stelde, mar net útrikte prizen.
Mar kaam ik út myn mûle wei oerein,
hieltyd hurder draafde ik troch de gongen
fan ús kronyk. Doe haw ik dij dyn tijen sein,
dyn floeden en dyn fuortgong songen,
om mei in ploech frijere minsken
te gean foar ’t gjin begjinnensein oan.
Doarp, ik woe neist Fortuna gean,
de goadinne, dy’t gewoane winsken
wolkom hjit, of knieze lit op ’t lân.
As kaam ik hjir wei. As koe ik lûdleas bestean.
Fatum
Winter en maityd, hjerst en simmer,
ôfwikseljend depresje en hege druk.
It klimaat wurdt inkeld slimmer.
Mar sis no sels, eins, what the fuck
sa’n wurd dan betsjut: ‘krimp’?
Heech wetter, neffens fiere universiteiten,
is in kâns, fuortkommend út himp.
It bêste der mar fan meitsje, heite.
„Orakel, de Súdlannen binn’ prachtich
en Techums waakse wrachtich
hurd oan…” – O, foar’t ik myn sin
grammatikaal ynoarder ôfmeitsje kin,
sjitte de skuorren dwers troch it lân.
Oer lege buorrens skoot myn lege hân.
Freya
Catch Freya – poetry is a way to the Gods’,
mar wa makke ek alwer appelsmots
mei dy swiet-reade rabarber dertroch,
en in gesicht, dat ik net mear foar my sjoch
as wie it juster? Saniis noch fong
ik it byld dêr’t ik no fan sjong.
Fan ’e Vanirsdochter, opbrocht yn ’e bosk,
foar my – in út ’e greppel opfiske frosk.
Se timmeret samar in boekekast
dêr’t it hiele universum yn past,
set yn in eachwink it hielal op ’e kop
mei yn ien nacht in laach waarme snie derop,
mar krekt neidat se my tute hat, wat
se wolris docht as winterferskining fan god.
Mienskar: Sonnetten, ut it skift ‘Hegebuorren’
Aldsyl
It lytse doarpke bliuwt in winkel en in kroech,
eartiids folle mear dat gearhing joech,
mar no is nachts in frommes op ’e sjou
fan ’e wrâld ferret: myn deminte buorfrou.
Har man, sa seit se, is al wei, it hûs te grut,
de bern útflein, komt nimmen har te wurd.
En komt se bûten mei har boadskiptas,
stapt se in skimer yn, dy’t nimmen past.
Dan begjint it fan oer see te waaien,
it fan eangst, ferjitnis har te draaien,
it rûkt nei ierdappelroaien, triedsjefleis,
ien kear jûns dy pil, dy pil twa kear deis.
De oare moarn – it is wer stil – inkeld in ljurk.
Buorfrou is wei, de mienskip sil nei ’t wurk.
Eigen doarp (De Antyslamyt)
‘Een meelijwekkend volk’
Sjoch! wa pantoff’lje dêr oer pake’ strjitte,
fret-oppen foardel quiche en kofjegrom?
Ik bin antyslamyt, rju sille ’t fan my witte!
Soan fan ’t ferrânestedske Friezedom.
Fansels haatsje ik moslims – kin ’t net litte.
Omraken ploft it op myn kritetrom:
de Frjemdling, ik wik it jim, kin ’t polityk ferjitte.
Foar ús: kieze of dele. Pompeblêd of likeblom?
Stege keardels, wite wiven, prate normaal
foar de fûst wei foar-de-folksferhuzingstaal,
meie gjin sokses sjen, dy’t identiteiten ferslyt,
kenne gjin mokses, dy’t net fan Geale hyt.
Al kostet it my myn twatûzen jier âlde siele –
ik, yn eigen doarp, sil my Fries fiele.
Stad Niks
Ien inkeld tsjipknipke tsjilpt yn ’t romteryk
by ynstap Stad Niks. Grappy fan in Biltker.
Yn ’t lân fan ’e streekeigen hobbyskilder
rôlet in butst blau belbuske oer de dyk,
stapfoets achter in oait reade Ferguson oan,
dy’t syn wurkdei yn ’e fierte wis wit:
Star roaie, foar’t de rein fan moarn
it goud oan wyldens en woastens lit.
De priis fan ’t ferfier, de kilometer betelle,
ha de Steaten op dizze útbuorrens ferhelle.
Bûtsikers plôkje ’t protserich provinsjehûs.
‘Van A naar Beter’ fleagje busbestellersblues;
en bestjoerderleas komt de twapersoans
út ’e stêd wei oanwaaien as wat deagewoans.
Mienskar: Sonnetten, ut it skift ‘De lêzing’
It ynstitút
De Kommisje is neffens Boltanski’s skets
it bêst te sjen as lichem sûnder holle.
Dat is mear as wat sosjologe-geswets;
de provinsjale útfieringsregeling ferfollet
bline, anonime dreamen. Mei pine yn it liif
wykt it wurd as weesbern fan ’e minsken,
mar hat, alle Fryskpraters ta geriif,
net te kontrolearjen kursuswinsken.
Wat weiwaard, hat net diskutabel bestien.
En in nij bonkerak is net samar te lien,
inkeld foar slapstick, dy’t syn krabbel set.
Dan bist der wis fan – it daget dy wat let –:
it lespakket is in meisizzenskipsleas wûnder
mei neimakke legalisearring derûnder.
De stifting
Yn in stille opkeamer mei postbus en e-adres
foar skriuwerij yn eigen taal en dialekten,
en mei in bepaald bysûndere mindfulness
foar ‘fernijende en tradisjonele projekten’,
komme de alles karrende bestjoerders gear
te kedizen oer leafst trije literêre prizen.
Oer Douwe, Rink en Rely rint it drok petear
by Gysbert del, nei Fedde Schurer, de ferliezer.
Boppe de skoarstienmantel de konservator,
letterknecht ta ’t lêst en skriklik imperator,
lit aloan en wer de nammen troch him gean
fan Jan sûnder lân – wêrhinne ferfearn? –
en fan achterbliuwers, masters yn autonomy,
no benefisjinten fan in goederjouske oligargy.
De lêzing
No efkes net harsensskrabje oer ’t heffen fan tol
yn ’e Sont, noch oer de yllúzjes fan ús brein.
Net skermesearje mei ’t antroposeen, in wrâld te fol
of krekt te rom, of nijerwetsk meubeldesign.
Net freegje oft Homeros as wat hypermoderns
in leechte efterliet as Gryks ladelichter.
Net oft ’t duldich bidden fan ’e blauwe stirns
ynboarstich resonearret by de rokoko-dichter.
Leaver smyt ik my fûgelfrij nei de oare kant,
lyk yn ’t gers. Dêr’t ik oan ’t kealledûnsjen lês
hoe’t ûnstjerlike rigels my yn ’e mjitte swinge,
mar neffens annônse yn ’e Leeuwarder Courant
is it nijsgjirrich middeisprogramma oan in grêft.
N’t wier. Wy binn’ de lannen yn. Sleatsjespringe!
Mienskar: Sonnetten, ut it skift ‘Hegebuorren’
Rottefalle
Douwe Kalma (1896-1953)
Fier út ’e wei, om súv’rens fûn of net te finen,
hâldt er ’m grut – hy sit net sljucht of rjucht,
mar ûnmeilydsum achter swiere gerdinen.
Ut it sintrum wei, berôve fan syn frucht,
gjin folkje te bekennen om te ferbinen,
is der folle ding, dat er net rjucht sjucht.
Wêrom foar ’t ûngelyk jin wei te winen,
as de rop sa fier foar de died út fljucht?
In dei yn strykljocht – Aldgilles stapt út.v
De kronkeldyk del strampelt it einbeslút
fan ’15 en ’40. It doarp wit fan neat,
seit trusten en slommet yn syn eigen steat,
as de fijân fan ’e Franken mis in meter rint,
syn útfeart oer de Noardseestrannen wint.
Jordaan
In glimke derhinne tekene is dit tinkskrift,
it komt mei op reis, it waait mei op drift.
De stêd – wat oars wolle se winne,
dy’t tusken de minsken in singel rinne,
gâns te keap ha, en mei alle waan
te pronk stean op ’e merk fan ’e Jordaan?
Mar by ’t winter sit men likegoed
oer dy’t gjin wenstee hat yn noed.
Aansens, seit se, komt wer fan pas
har fergunning foar ’t fûgelfrij terras;
perfekt yn balâns, ljocht spat fan ’t blêd,
trotsearret sy de gefaren fan ’e stêd –
stelt slutingstiid de frage: „Wat is wis?
Ik skink dy dyn lêste yn, foar’t it nacht is.”
Hotel Seesicht
O humor – gjin oseaan, mar binnensee.
Baai, reiden. Oaljefetflotten oan ’e ree.
De smelle servearster nimt de bestelling op:
dyn eagen – twa vins blanc. Ien herteklop.
No dimmet de skjinne loft it tinne ljocht
troch kleure glês, dat de bliere dei út docht.
It lit oare kusten sjen as yn ’t oanbegjin –
do bist myn panorama, ik dyn drinkeling.
Op it berikke skilderstik sinkt it sinneskip
ûnneigeanber wei yn ’t boaiemleaze djip;
om nei de nacht wer rieds’lich op te dûken,
lossongen út syn ûnderseeske fûken.
Non-smoking, mar net op it balkon;
it útsjoch is machtich, pardon.
Mear fan Abe de Vries
‘Krysttiid 1899’ of it stjonkbedriuw fan de grutten |
In Ried foar de Keunst (podcast) Gerrit Breteler: de wearde fan keunst is net ‘men betellet der fet foar’ |
Wol keunst wier ferskaat? (podcast) Systematysk harkje (@Amanda Gorman @Zaïre Krieger) nei de útranzjearre minderheden sit net yn ús ynstituten |
Keunst is altyd polityk (podcast) Gerrit Breteler oer synergy mei it publyk |
It sweverige wurd ‘spiritualiteit’ (podcast) Marty Poorter wol net útlizze |
Mimesis (podcast) Keunst is gjin keunstsjes, seit Elmar Kuiper |
Keukenstafelpetearen de alderearste fryske keunstpodcast |
De Hylkje Goinga Priis foar Frysktalige Literatuer In trochstart fan de fallite Gysbert! |
De treastpoezen fan it Frysk (it frysk is sa hoopfol en de minsken snappe it net) |
De sosjale kosten fan fergriemen It neoliberalisme lit jo foar alles opdraaie |