Obe Postma oer de jonge hushalding fan syn alden
Postma skriuwt in soad oer belibjen út syn bernetiid, mar selden giet it om wjerfarrens dy’t er dielt mei oaren. As er in – sublime – sensaasje hat, is er altyd allinne. As er wat belibbet as ien fan in kollektyf, dan is it gjin sensaasje, mar in oantinken. Dat jildt ek foar de meast yntime oantinkens, dat dy oan har as bern út ien en deselde húshâlding wol hjitte meie. Allinnich as dichter, net as bern, is dat oars. Mar dêroer daliks.
Hast altyd is it by dy oantinkens út bernetiid wat ôfstanlik ‘de bern’ of sokssawat en mar inkeldris ‘wy’ of ‘ús’. It is krekt of sjocht er it oan wat der bart. It giet ek mar om in pear taferieltsjes. In grutte rol hat de ienheid dy’t yn letter belibjen in húshâlding wol west hat, by de folwoeksen Postma dus net spile, ek al beskriuwt er it oantinken wol mei oandwaning.
De iennichste foarbylden binne it harkjen nei Auk, de faam, dy’t fertelt of sjongt, de sankjes fan de mem yn skimerjûn, it boartsjen op de bûthússtâl, it dûnsjen fan de bern om de parrebeam, en it oantinken oan in kear dat se troch it wiete lân út fraachlearen smoarch en ûngedien thús kamen en oan in oare kear, doe’t se skûlen foar in bui nei’t se apels by Oetske kocht hienen. Folle binne it dus net, de oantinkens oan Auk en de boartersstâl wurde dan boppedat ek noch herhelle, en wat ek wat seit, dy foarbylden binne sa goed as beheind ta de iere fersen fan 1900 oant 1903. Ut de fersen blykt dan ek net wat er yn reaksje op in gedicht oer iensumheit fan Boutens skriuwt:
My wie wol ljochte freugd beskern
Yn hûs en fjild-gemien.
Dat fjildgemien hat der fansels wol west, hiel faak sels, dat binne dy persoanlike sensaasjes fan it sublime, mar dy hie Boutens ek.
Mar oars leit it mei it belibjen fan de eardere húshâlding by de dichter, oars dus as by it bern, dat yn it foargeande dy bernetiid belibbet. Dat hat er twa kear ta it tema fan in gedicht makke, ien kear yn 1927 en ien kear yn 1930. Dy jierren passe yn de ûntwikkeling fan syn dichterskip, want ienheidsbelibjen wie doe it ek filosofysk fundearre skaaimerk fan syn poëzy wurden. It giet om de gedichten ‘Jûn’ en ‘In hûs’. De húshâlding bestiet yn beide gefallen út de man, de frou en de bern. Yn ‘Jûn’ hjitte se ek sa, yn ‘In hûs’ binne it de mem, de heit en de bern. Har eigen húshâlding is it dus net, ‘ ’t Is net myn eigen, ‘t is al-Fryslâns erf’ hjit it dan ek, mar dat dy eigen húshâlding ek bedoeld wurdt, is net oars te ferwachtsjen en kin ek besletten wurde út wol hiel spesifike bymotiven, dy’t earne oars op de eigen sitewaasje slaan. Yn ‘Jûn’ komt it motyf fan
De bern dream’ oer har bûnte print,
ek foar yn de gedichten ‘De âlde dingen’ fan 1929 en ‘Iepen-wrâld dichters’ út 1946, en yn ‘In hûs’ dat fan it kammenet
’t Each giet de keamer rûn, by ’t bedskut lâns,
It kammenet, de glêde reade flier.
ek yn ‘Sinneskyn’ út 1911 en datselde ‘De âlde dingen’.
Sa hat de dichter yn dizze beide gedichten dy jonge húshâlding fan syn âlden dan dochs noch ferivige. Mear as yn it echt hat dy foar him yn dichtersdream bestien.
Mear fan Philippus Breuker
| In busreis mei Trinus Ta de ûnferjitlike mominten út myn libben heart in petear mei de doe al ferneamde Trinus Riemersma |
| De Gouden Ieu: koarte bloei, lang ferfal Op mear as ien manier kin men sjen litte dat de Gouden Ieu mar koart duorre hat en folge is troch in djippe en lange depresje. |
| Sosjology fan in frysk doarp yn de Gouden Ieu Boazum wie yn de Gouden Ieu sosjaal in frij igale mienskip. Adel wenne der net mear. |
| Utrikking Gysbert Japicxpriis 2019 De Gouden Ieu hat mar koart duorre. Op de groei fan rykdom en wolfeart folge in djippe depressy. |
| De ungelikense fizy op de Fryske skiednis De skiedskriuwing oer Fryslân, dy’t yn de jierren nei 1560 op gong kommen wie, waard foltôge yn it wurk fan Winsemius en Schotanus |
| Rougedichten yn de Gouden Ieu Ien dy’t gjin idee hat wat Fryslân yn de santjinde ieu foar in lân wie, sil miskyn tinke dat de taal dêr it Frysk wie. Mar sa wie it net. |
| Twivel heart derby By de boekoanbieding fan Dreaun fan ierde’ dream: Libben en wurk fan Obe Postma |
| Skoalmaster yn de Jordaan Yn 1982 belle my in frou út Monnickendam oer Inne de Jong. Sy hie yn 1958 by him yn Amsterdam yn ’e klasse sitten … |
| Johannes Henricus Regenbogen Hy wie dêr mei syn guod op in hânkarre kommen. |